ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ

ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΗ ΓΟΝΥΚΛΙΣΙΑ

Δεν σας ξεχάσαμε. Είναι η καρδιά μας ένα ευρύ
πεδίο αναστάσεως. Δεν σας αφήσαμε άνιφτους
κι άντυτους, όλο αίματα, τρύπες και χώματα.
Μάρτυς ο ήλιος μας, δεν σας ξεχάσαμε !
Η καρδιά μας μεγάλωσε, απόχτησεν ουρανό
Με σελήνη κι αστέρια δικά της, λαμπρά
για τους ήρωες, τους μάρτυρες, τους αγίους της.
Σκηνώσατε μέσα της κι υπάρχετε απ’ όταν
χάσατε εδώ τα παιδιά και τα σπίτια σας...

(όλο το ποίημα στο Κουκούτσι αρ.4)

Το ποίημα μάς το παραχώρησε απ' το αρχείο του ο ποιητής Δημήτρης Αλεξίου.Τον ευχαριστούμε θερμά.

ΡΑΝΤΑΛ ΤΖΑΡΡΕΛ

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

μετάφραση: Σοφία Κωνσταντέλλου

....Δεν γινόμαστε καλοί κριτικοί διαβάζοντας κριτικές και, δευτερευόντως, τα "δεδομένα" ή το "ακατέργαστο υλικό" της κριτικής, δηλαδή ποιήματα και μυθιστορήματα. Γινόμαστε καλοί κριτικοί διαβάζοντας ποιήματα και μυθιστορήματα, αλλά κυρίως ζώντας΄ η ανάγνωση κριτικής είναι δευτερεύουσα-εάν συχνά μας βοηθά πολύ, άλλο τόσο συχνά μας δυσκολεύει: ακόμη και ένας καλός κριτικός ή αναγνώστης δυσκολεύεται να αναρρώσει από το γούστο της εποχής του. Νομίζω πως πολλοί από τους κακούς κριτικούς είναι κακοί γιατί έχουν περάσει τη ζωή τους σε αρχειοθήκες. Ένα ενδιαφέρον βιβλίο για την κριτική είχε τίτλο "The Armed Vision" (H Οπλισμένη Όραση)΄ ο τίτλος και μερικά από τα σχόλια για τις ικανότητες του ιδανικού σύγχρονου κριτικού τόνιζαν πως αυτός θα έπρεπε να μοιάζει με ρομπότ, με το ένα του μάτι να είναι ένα μικροσκόπιο, το άλλο τηλεσκόπιο, και μια μηχανική καρδιά που να χωρά μέσα της όλο το Χάρβαρντ.
Τα ποιήματα και τα μυθιστορήματα πλάθονται με αναμνήσεις και πόθους, αγάπη και μίσος, όνειρα και εφιάλτες-γράφονται από όντα, όχι εγκεφάλους, και έτσι, η έλλειψη ανθρωπίνων χαρακτηριστικών είναι θανάσιμη και για τον κριτικό, όπως είναι και για τον συγγραφέα. Κάποτε ρώτησαν τον Έλιοτ για την κριτική μέθοδο και αυτός απάντησε: "Η μόνη μέθοδος είναι να είναι κάποιος πολύ έξυπνος"....

(όλο το πολυσέλιδο δοκίμιο στο Κουκούτσι αρ.4)

 

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ

ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
(Απόσπασμα)

Από το στόμα της Κυρίας Παπαδάκη, καθηγήτριάς μου της φιλολογίας, στο Τέταρτο Γυμνάσιο του Πειραιά, άκουσα για πρώτη φορά το όνομα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Διάβαζε την Σταχομαζώχτρα του και έκλαιγε. Κυρίως όταν έφτανε στη σελίδα που κόβει τον πάγο, που κρέμεται, από τη σκεπή και δίνει στα δύο ορφανά παιδιά της κόρης της να φάνε – μίμηση τροφής – γλύφοντας το ψυχρό, γεμάτο παγωμένο νερό, σχήμα. Τα δάκρυά της καυτά, στο όμορφο πρόσωπό της, μ’ έκαναν να ταραχτώ μια και μετέτρεπαν την λογοτεχνία, τη διήγηση του συγγραφέα, σε πράξη, βίωμα, γεγονός. Την είδα να βγάζει το μαντήλι της από την τσάντα και μ’ αυτό να τα σκουπίζει. Κι όσο προχωρούσε στην ανάγνωση, τόσο να ξεσπά για την νεώτερη τραγωδία που υπήρχε στο κείμενο. Έκτοτε αυτή η εικόνα της κυρίας Παπαδάκη επαναλήφθηκε στη ζωή μου με φωτογραφίες στην ημερήσιο Τύπο από το Βιετνάμ, την Καμπότζη, την Ινδία, την Κολομβία, το Πέραμα, το Ίλιον… στις πρώτες ταινίες του Παζολίνι, του Αλέξη Δαμιανού, στη ζωή που έβλεπα μες στους δρόμους της πόλης, των χωριών, σε ειδήσεις στην τρίτη σελίδα...

(όλα τα κείμενα των 9 συγγραφέων για τον Παπαδιαμάντη στο Κουκούτσι αρ. 4)

ΛΟΥΝΤΟΒΙΚΟ ΑΡΙΟΣΤΟ

ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ ΟΡΛΑΝΔΟΣ
[ORLANDO FURIOSO]
Αποσπάσματα

ΑΣΜΑ ΙΙΙ, ΣΤΡΟΦΗ ΧΧΙΙ

Ιδού! Έξω από κείνη την πρώτη την σπηλιά,
Τι σμήνος τριγυρίζει τον ιερό τον κύκλο,
Μα όταν χυμά στο μαγικό τον προμαχώνα,
Βρίσκει κλειστό τον δρόμο, σαν από τάφρο ή τύμβο ˙
Κι έπειτα ο όχλος πισωγυρίζει άτακτος ˙
Κι αφού τρεις φορές γυρόφερε τον κύκλο, κινείται
με υποταγμένο βήμα, σαν αγέλη μέσα στη σπηλιά,
Όπου στέκει η ωραία λήκυθος, του μάγου ο τάφος.

μετάφραση: Σοφία Κωνσταντέλλου

(περισσότερα στο Κουκούτσι αρ.4)

ΤΖΑΚ ΚΕΡΟΥΑΚ

ΧΑΪΚΟΥ
[HAIKU]

1

Πουλιά τραγουδώντας
Στο σκοτάδι
− Βροχερή αυγή.

2

Το κίτρινο χαμηλωμένο
Φεγγάρι, πάνω απ’ το ήσυχο
Σπίτι με το φως της λάμπας.

3

Ένα λουλούδι
Στην πλαγιά του γκρεμού
Γνέφοντας στο φαράγγι.

4

Η γεύση
Της βροχής
− Προς τι το γονάτισμα ;

μετάφραση: Κώστας Λιννός

ΤΟ ΟΥΣΙΩΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΩΜΑΛΕΟ

Ὁ Γιῶργος Γεωργούσης ἀπαντᾶ σέ ἐρωτήματά μας

 

 

Διαλέξτε ἕνα ἀγαπηµένο σας ποίηµα. Ἄς ὑποθέσουµε ὅτι ἀφοῦ τό διαβάσατε, σηκώνεστε καί πλησιάζετε τό παράθυρο. Ἀπ’ ἔξω ὑπάρχουν ἀπέραντα ὀργωµένα χωράφια, καί στό βάθος ἕνα µοναχικό δέντρο. Πεῖτε µας τί σκέφτεστε;

Ποτέ δέν θά σκεπτόμουνα ποιό εἶναι τάχα ὡραιότερο ἤ πιό ἀληθινό. Ἡ φύση δέν εἶναι ἀξιολογήσιμη οὔτε αἰσθητικά, οὔτε ἠθικά. Θά σκεπτόμουνα, ἴσως, ἐάν τό ποίημα πού διάβασα συνηχεῖ κάπως (ἀσχέτως τοῦ θέματός του) μέ τήν εἰκόνα πού ἀντικρύζω. Ὑπάρχει ἕνα ἀφανές νῆμα συναντίληψης (καί ποιό;) ἀνάμεσα στό συγκεκριμένο ποίημα καί στό συγκεκριμένο τοπίο• θά σκεπτόμουνα ἐπίσης ἐάν τό τοπίο (ἤ καί τό ποίημα) μοῦ φαίνονται διαφορετικά ἤ ἴδια, πρίν καί μετά τήν ἀνάγνωση. Κι ἄν μοιάζουν διαφορετικά, ποιό ἄλλαξε ποιό;
Τό ἐρώτημά σας οὐσιαστικά θέτει τό πρόβλημα τῆς σχέσης τοῦ Λόγου μέ τό πραγματικό – θεμελιῶδες πρόβλημα τῆς τέχνης। Πιστεύω ὅτι ἡ ποίηση ὀφείλει νά ὑποσημαίνει ὅτι εἶναι διαφορετική ἀπό τήν ἐμπειρική πραγματικότητα καί διαρκῶς, ὅμως, νά θυμίζει αὐτήν τήν πραγματικότητα• ἀκόμα κι ὅταν τήν ἀρνεῖται, δέν μπορεῖ νά τήν ἀγνοεῖ. Καμμιά ἄρνηση δέν μπορεῖ νά γίνει χωρίς ἄξονα ἀναφορᾶς. Ἡ τέχνη δέν ἀλλάζει τήν πραγματικότητα, ἀλλά τήν πρόσληψη τῆς πραγματικότητας. Καί καμμιά τέχνη δέν μπορεῖ νά ἀποκαλύψει μιά πραγματικότητα (ἤ μιά ἀλήθεια ἤ τόν κόσμο) ἔξω ἀπό τό πλαίσιο πού ἡ ἴδια θέτει γι’ αὐτή τήν ἀποκάλυψη. Κι ἐξ ἄλλου, πῶς νά ἀναγνωρίσεις τόν κόσμο ἄν τόν καλύψεις μέ τήν σκιά σου; Τό πραγματικό δέν ἔχει σωσία, ὅπως ὡραῖα τό ἔθεσε ἕνας σύγχρονος φιλόσοφος (ὁ Κλεμάν Ροσέ)...

(όλη η συνέντευξη στο Κουκούτσι αρ. 4)

ΣΕΡΓΙΟΣ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΣ

                                 

ΡΕΩΝ ΙΣΤΟΣ

Β'
Η ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ

Έσχισαν με χέρια και σπαθιά
τον απαγορευμένο λωτό
ο κόσμος στο κέντρο του κόσμου
σταμάτησε η λευκή τρελή σβούρα
κι έλαμψαν τα χρώματα όλα
μέχρι τον έναστρο ουρανό
της ψυχής τα βάθη
φωτιά.

(ολόκληρο το συνθετικό ποίημα στο Κουκούτσι αρ. 4)